अपघात प्रकरणात भरपाई: कायदेशीर हक्क आणि दावा प्रक्रिया

अपघात हे अनपेक्षित आणि दुर्दैवी घटनांपैकी एक असते. अपघात झाल्यास, अपघातात झालेल्या शारीरिक, मानसिक आणि आर्थिक नुकसानीसाठी भरपाई मिळवण्याचा नागरिकांना कायदेशीर अधिकार आहे. अपघात प्रकरणात भरपाई मिळवण्यासाठी विशिष्ट कायदेशीर प्रक्रिया असते. या लेखात अपघातानंतर भरपाईचा दावा कसा करावा, कोणाला भरपाई मिळते आणि कायदेशीर बाबी कोणत्या आहेत याची सविस्तर माहिती दिली आहे.

झालेला अपघात प्रकार आणि भरपाईचा हक्क :

अपघाताच्या विविध प्रकारांसाठी भरपाई मिळवण्याचे अधिकार वेगळे असतात. मुख्यतः खालील प्रकारांत भरपाई मिळू शकते:

रस्ते अपघात: दुचाकी, चारचाकी किंवा सार्वजनिक वाहनांमुळे झालेल्या अपघातात पीडित व्यक्तीस भरपाई मिळण्याचा अधिकार असतो.
औद्योगिक अपघात: कामाच्या ठिकाणी सुरक्षा व्यवस्थेतील त्रुटींमुळे झालेल्या अपघातासाठी कर्मचाऱ्याला भरपाई मिळू शकते.
वैद्यकीय निष्काळजीपणामुळे अपघात: डॉक्टर किंवा रुग्णालयाच्या निष्काळजीपणामुळे रुग्णाच्या आरोग्यास हानी पोहोचल्यास भरपाईसाठी दावा करता येतो.
अवैध बांधकाम किंवा खराब देखभाल: सार्वजनिक ठिकाणी खराब रस्ते किंवा इमारतीतील निष्काळजीपणामुळे झालेल्या अपघातासाठी भरपाई मिळवता येते.

अपघात प्रकरणात भरपाई मिळवण्यासाठी पात्रता

कोणत्याही अपघातात भरपाई मिळवण्यासाठी खालील घटक महत्त्वाचे असतात:

पीडित व्यक्तीचा हक्क: अपघातामुळे जखमी झालेल्या किंवा मृत्यू झालेल्या व्यक्तीच्या वारसांना भरपाई मिळते.
वाहनचालकाचा विमा: रस्ते अपघातात वाहनचालकाचा विमा असल्यास पीडिताला विमा कंपनीकडून नुकसान भरपाई मिळते.
मोटार अपघात दावा न्यायाधिकरण (MACT): रस्ते अपघाताच्या भरपाईसाठी मोटार अपघात दावा न्यायाधिकरणात (MACT) दावा करता येतो.
वैद्यकीय खर्च आणि नुकसान भरपाई: अपघातानंतर झालेल्या वैद्यकीय खर्चासह, झालेल्या उत्पन्नाच्या नुकसानीसाठी भरपाई मिळते.

दावा प्रक्रिया – अपघात भरपाई कशी मिळवाल?

अपघातानंतर भरपाई मिळवण्यासाठी खालील प्रक्रिया पार पाडावी लागते:

एफआयआर नोंदवा: अपघात घडल्यास तातडीने जवळच्या पोलीस स्टेशनमध्ये FIR (First Information Report) नोंदवा. FIR हा भरपाईसाठी आवश्यक दस्तऐवज असतो.
वैद्यकीय तपासणी करा: अपघातानंतर लगेच वैद्यकीय तपासणी करून उपचार घ्या आणि डॉक्टरांचे प्रमाणपत्र घ्या. हे उपचाराचे कागदपत्र दावा प्रक्रियेत आवश्यक असतात.
विमा कंपनीकडे दावा करा: वाहन विमा असल्यास, विमा कंपनीकडे अपघाताचा दावा करा. आवश्यक कागदपत्रे सादर करा – जसे की एफआयआर, वैद्यकीय अहवाल, विमा पॉलिसी इत्यादी.
न्यायालयात दावा दाखल करा: विमा कंपनी भरपाई न दिल्यास, मोटार अपघात दावा न्यायाधिकरणात (MACT) अपघात भरपाईसाठी दावा दाखल करा.
पुरावे गोळा करा: अपघात स्थळाचे फोटो, सीसीटीव्ही फुटेज आणि साक्षीदारांचे जबाब हे भरपाईसाठी महत्त्वाचे पुरावे ठरतात.

भरपाईच्या रकमेत समाविष्ट घटक :

अपघात प्रकरणात मिळणाऱ्या भरपाईत खालील गोष्टींचा समावेश असतो:

वैद्यकीय खर्च: उपचारासाठी झालेला खर्च (रुग्णालय शुल्क, औषधे, शस्त्रक्रिया खर्च).
आर्थिक नुकसान: अपघातामुळे होणारे उत्पन्नाचे नुकसान किंवा काम करण्याच्या क्षमतेतील घट.
मानसिक आणि शारीरिक वेदना: अपघातामुळे झालेल्या मानसिक आणि शारीरिक त्रासासाठीही भरपाई मिळते.
कुटुंबीयांचे नुकसान: मृत्यू झाल्यास कुटुंबीयांना आर्थिक नुकसान भरपाई दिली जाते.

भरपाईचा दावा करताना घ्यावयाची काळजी

वेळेत दावा दाखल करा: अपघातानंतर तातडीने दावा दाखल करावा. उशिर झाल्यास भरपाईसाठी अडथळे निर्माण होऊ शकतात.
कागदपत्रांची योग्य तपासणी: वैद्यकीय अहवाल, एफआयआर आणि विमा दस्तऐवज व्यवस्थित तपासूनच दावा दाखल करा.
कायदेशीर मदत घ्या: भरपाई प्रक्रियेत तज्ज्ञ वकिलाची मदत घेणे फायदेशीर ठरते.

महत्त्वाचे कायदे अपघात भरपाईसाठी

मोटर वाहन अधिनियम, 1988: रस्ते अपघाताच्या भरपाईसाठी हे महत्त्वाचे कायदे आहेत.
कर्मचारी भरपाई अधिनियम, 1923: कामाच्या ठिकाणी अपघात झाल्यास कामगारांना या कायद्यांतर्गत भरपाई दिली जाते.
घटक सुरक्षा कायदा: सार्वजनिक ठिकाणी निष्काळजीपणामुळे अपघात झाल्यास नुकसान भरपाई मिळते.

अपघात प्रकरणात भरपाई मिळवण्यासाठी योग्य प्रक्रिया आणि कायदेशीर मार्गांचा अवलंब करणे गरजेचे आहे. अपघातानंतर पुरावे गोळा करणे, एफआयआर नोंदवणे आणि कायदेशीर सल्ला घेऊन दावा दाखल केल्यास भरपाई मिळवणे सुलभ होते. अपघात भरपाईसाठी विमा कंपन्यांकडे दावा करताना सर्व आवश्यक कागदपत्रे व्यवस्थित सादर करावीत.

कायदेविषयक ज्ञान वाढविण्यासाठी न्यूज अकोले ला सबस्क्राईब करा आणि दर्जेदार पोस्ट्स मिळवा तुमच्या इमेल वर