जागतिक तापमानवाढीचा थैमान: ग्लेशियरचे विक्रमी वितळण
पॅरिस | २१ मार्च २०२५: युनेस्कोच्या ताज्या अहवालानुसार, जगभरातील हिमनद्या (ग्लेशियर) अभूतपूर्व वेगाने वितळत आहेत. गेल्या तीन वर्षांत ग्लेशियरचा सर्वाधिक हिमस्तर गमावला गेला असून, याला मुख्यतः हवामान बदल कारणीभूत आहे. वैज्ञानिकांच्या मते, ही घट प्रक्रिया वेगाने वाढत असून भविष्यात पिण्याच्या पाण्याचा मोठा तुटवडा निर्माण होण्याची शक्यता आहे.
जागतिक तापमानवाढीचा थैमान:
जागतिक तापमानवाढीमुळे पृथ्वीवरील हवामानाचा समतोल बिघडत चालला आहे. याचा सर्वात गंभीर परिणाम जगभरातील हिमनद्यांवर (ग्लेशियर) होत असून, युनेस्कोच्या अहवालानुसार, मागील तीन वर्षांत ग्लेशियर वितळण्याचा वेग विक्रमी स्तरावर पोहोचला आहे. आल्प्स, हिमालय, अंटार्क्टिका आणि रॉकी पर्वत येथील बर्फाचा मोठ्या प्रमाणावर नाश झाला आहे, ज्यामुळे समुद्रपातळी झपाट्याने वाढत आहे. यामुळे किनारी भाग जलमय होण्याचा धोका निर्माण झाला असून, भविष्यात गोड्या पाण्याच्या स्रोतांवर मोठा परिणाम होण्याची शक्यता आहे. वैज्ञानिकांच्या मते, तापमानवाढीचा हा परिणाम अधिक तीव्र होत असून, जर तातडीने उपाययोजना केल्या नाहीत, तर मानवजातीला गंभीर पर्यावरणीय संकटांचा सामना करावा लागेल.
ग्लेशियर वितळण्याचा वेग:
युनेस्कोच्या अहवालानुसार, २०२२ ते २०२४ या तीन वर्षांत ग्लेशियर वितळण्याचा वेग मागील सर्व विक्रम मोडीत काढणारा आहे. आल्प्स, हिमालय, रॉकी पर्वत आणि अंटार्क्टिका येथील हिमनद्यांनी मोठ्या प्रमाणावर बर्फ गमावला आहे. यामध्ये:
- आल्प्स पर्वत: मागील तीन वर्षांत १०% ग्लेशियर वितळला.
- हिमालय: ७% बर्फाचा नाश झाला, ज्यामुळे भारत, नेपाळ आणि भूतानसाठी जलसंकट निर्माण होण्याची भीती आहे.
- अंटार्क्टिका: मोठे हिमखंड समुद्रात कोसळत आहेत, ज्यामुळे समुद्रपातळी झपाट्याने वाढते आहे.
वितळणाऱ्या ग्लेशियरचा परिणाम:
ग्लेशियर वितळल्यामुळे समुद्रपातळी वाढून किनारी भाग धोक्यात येण्याची शक्यता आहे. याशिवाय, ग्लेशियर हे गोड्या पाण्याचे मोठे स्रोत असल्याने वितळल्यामुळे जलसाठा कमी होत आहे. यामुळे भविष्यात पाणीटंचाईचा धोका निर्माण होऊ शकतो.
पेंग्विनच्या विष्ठेमुळे क्रिलच्या वर्तणुकीत बदल!
युनेस्कोने आपल्या अहवालात धक्कादायक निरीक्षण नोंदवले आहे – ध्रुवीय प्रदेशातील क्रिल हे सूक्ष्म जलचर पेंग्विनच्या विष्ठेच्या संपर्कात आल्यावर विचित्र वागतात.
क्रिलची अनोखी वागणूक:
शास्त्रज्ञांच्या निरीक्षणानुसार, पेंग्विनच्या विष्ठेमुळे क्रिलची खाद्यशृंखलावर्तन प्रणाली बदलते:
- झिगझॅग पोहणे: सामान्यतः सरळ रेषेत पोहणारे क्रिल विष्ठेच्या संपर्कात आल्यावर झिगझॅग हालचाल करतात.
- अल्गीचे कमी सेवन: विष्ठेच्या संपर्कात आल्यावर क्रिल अल्गी कमी प्रमाणात खातात, ज्यामुळे त्यांच्या पोषणावर परिणाम होतो.
पर्यावरणीय परिणाम:
क्रिल हे महासागरातील खाद्यशृंखलेचा मुख्य घटक आहेत. त्यांच्या आहारात किंवा वर्तनात झालेला बदल हे अंटार्क्टिक पर्यावरणासाठी धोक्याची घंटा आहे. यामुळे पेंग्विन, सील आणि व्हेल यांच्या खाद्यसाखळीवर परिणाम होऊ शकतो.
